Quan san nguyệt
Nguyên tác: Lý Bạch

李白

關山月

明月出天山, 蒼茫雲海間;
長風幾萬里, 吹度玉門關。
漢下白登道, 胡窺青海灣。
由來征戰地, 不見有人還。
戍客望邊色, 思歸多苦顏;
高樓當此夜, 歎息未應閑。

CHỮ PHỒN THỂ
李白

關山月

明月出天山, 蒼茫雲海間;
長風幾萬里, 吹度玉門關。
漢下白登道, 胡窺青海灣。
由來征戰地, 不見有人還。
戍客望邊色, 思歸多苦顏;
高樓當此夜, 歎息未應閑。
PHIÊN ÂM
Libái

guān shān yuè

míngyuè chū tiānshān, cāngmáng yúnhǎi jiān;
cháng fēng jǐ wàn lǐ, chuī dù yùménguān.
Hàn xià báidēngdào, hú kuī qīnghǎi wān.
Yóulái zhēngzhàn dì, bùjiàn yǒurén hái.
Shù kè wàng biān sè, sī guī duō kǔ yán;
gāo lóu dāng cǐ yè, tànxi wèi yīng xián.
ÂM HÁN VIỆT
Quan san nguyệt

Minh nguyệt xuất Thiên San, Thương mang vân hải gian.
Trường phong kỷ vạn lý, Xuy độ Ngọc Môn quan.
Hán há Bạch Đăng đạo, Hồ khuy Thanh Hải loan.
Do lai chinh chiến địa, Bất kiến hữu nhân hoàn.
Thú khách vọng biên sắc, Tư quy đa khổ nhan.
Cao lâu đương thử dạ, Thán tức vị ưng nhàn.

Chú thích của Ngô Văn Phú (Đường thi tam bách thủ)
Ngọc môn quan: theo hán thư, vua Hán cho Ban Siêu cầm quân ở nơi gần, ông xin ra trấn ải Ngọc Môn, cách trường An 3000 dặm
Bạch Đăng: tên núi ở tỉnh Sơn Tây, ở đây theo Hán Thư Hung nô truyện thì Cao đế bị vây trong 7 ngày
Thanh Hải: thuộc đất Thổ Phồn xưa, chu vi tới hơn ngàn dặm, luôn luôn là điểm nóng ở biên giới Trung Quốc xưa
蒼 thương, thưởng (14n) 1 : Sắc cỏ xanh. Phàm cái gì xanh sẫm đều gọi là thương. Như thương giang 蒼江 sông biếc, thương hải 蒼海 bể xanh, thương thương 蒼蒼 trời xanh, v.v.
茫 mang (10n) 1 : Thương mang 滄茫 mênh mông. 2 : Mang mang 茫茫 man mác.
窺 khuy (16n) 1 : Dòm, ngó. Chọc lỗ tường vách để dòm gọi là khuy.
顏 nhan (18n) 1 : Dáng mặt. Như Kinh Thi 詩經 nói nhan như ác đan 顏如渥丹 dáng mặt đỏ như thoa son.
閑 nhàn (12n) Tập quen, an nhàn. 3 : Nhàn hạ, cùng nghĩa với chữ nhàn 閒. Nguyễn Trãi 阮薦 : Bản thị canh nhàn điếu tịch nhân 本是耕閒釣寂人 ta vốn là kẻ cày nhàn, câu tịch.

DỊCH NGHĨA:
Trăng sáng hiện lên từ núi Thiên San, mây hòa nước biển mênh mang xanh, cơn gió dài thổi qua ngàn dặm, gió thổi qua cửa ải Ngọc Môn
Quân Hán đem quân đóng ở Đồn Bạch Ðăng, Rợ Hồ dòm ngó vịnh Thanh Hải, Xưa nay nơi chiến địa, Không thấy có người về. Người lính thú nhìn cảnh sắc biên giới, nhớ quê, mặt mày ủ ê. Người ở lầu cao đêm nay, cũng không nguôi than ngắn thở dài

-- Bản dịch của Tản Đà --

TRĂNG QUAN SAN

Vừng trăng ra núi Thiên San,
Mênh mang nước bể mây ngàn sáng soi.
Gió đâu muôn dặm chạy dài,
Thổi đưa trăng sáng ra ngoài Ngọc Môn.
Bạch Đăng quân Hán đóng đồn,
Vụng* kia Thanh Hải dòm luôn mắt Hồ.
Từ xưa bao kẻ chinh phu,
Đã ra đất chiến, về ru mấy người ?
Buồn trông cảnh sắc bên trời,
Giục lòng khách thú nhớ nơi quê nhà.
Lầu cao, đêm vắng, ai mà,
Đêm nay than thở ắt là chưa nguôi.
_____________________
* Có sách ghi là Vùng

Bản dịch Trần Minh Tú

Trăng vàng ra núi Thiên San
Mây hòa trời nước mênh mang xanh mầu
Gió dài ngàn dặm từ đâu
Thổi qua cửa ải địa đầu Ngọc Môn
Bặng Đăng quân Hán đóng đồn
Rợ Hồ ngấp nghé Thổ Phồn Hải Thanh
Xưa nay miền đất giao tranh
Ra đi bao kẻ, mấy anh trở về
Vùng biên ngắm cảnh nhớ quê
Bao nhiêu lính tráng ủ ê mặt mày
Lầu cao người ở đêm nay
Khôn nguôi than thở, đắng cay tủi lòng

Nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Một số cách tính điện trở tương đương (sưu tầm)

Bài toán chuyển động trên một vòng tròn

Tử Dạ thu ca子夜 秋歌-Nguyên tác: Lý Bạch李白