PHÓNG NGƯ NGUYÊN TÁC: LÍ QUẦN NGỌC

PHÓNG NGƯ
NGUYÊN TÁC: LÍ QUẦN NGỌC

放 鱼

李群玉
早觅为龙去， 江湖莫漫游。
须知香饵下， 触口是铦钩！

CHỮ PHỒN THỂ
放 魚

李群玉

早覓為龍去， 江湖莫漫遊。
須知香餌下， 觸口是銛鉤！

PHIÊN ÂM
Fàng yú

Liqúnyù

Zǎo mì wèi lóng qù, jiānghú mò mànyóu.
Xūzhī xiāng ěr xià, chù kǒu shì xiān gōu!

ÂM HÁN VIỆT
Tảo mịch vi long khứ, giang hồ mạc mạn du
Tu tri hương nhị há, xúc khẩu thị tiêm câu

覓 mịch (11n) 1 : Tìm. Tục viết là 覔. Nguyễn Du 阮攸 : Lang tạ tàn hồng vô mịch xứ 狼籍殘紅無覓處 cánh hồng tàn rụng ngổn ngang, biết tìm đâu ?
遊 du (13n) 1 : Chơi, tới chỗ cảnh đẹp ngắm nghía cho thích gọi là du. Như du sơn 遊山 chơi núi. Du viên 遊園 chơi vườn, v.v. Ði xa cũng gọi là du. Như du học 遊學 đi học xa. 2 : Chơi bời, đi lại chơi bời với nhau gọi là du. Như giao du thậm quảng 交遊甚廣 chơi bạn rất rộng. 3 : Ðặt ra những lời đáng mừng đáng sợ để nói cho người dễ xiêu lòng nghe mình gọi là du thuyết 遊說. 4 : Có khi dùng lầm như chữ du 游. Xem lại chữ du 游.
莫 mạc, mộ, mạch, bá (11n) 1 : Tuyệt không, chẳng ai không. Như mạc bất chấn cụ 莫不震懼 chẳng ai là chẳng sợ run. 2 : Chớ, lời cấm chỉ. Như quân mạc vũ 君莫舞 anh chớ có múa. Lý Bạch : Nhân sinh đắc ý tu tận hoan, Mạc sử kim tôn không đối nguyệt 人生得意須盡歡，莫使金樽空對月 Người ta ở đời khi đắc ý, hãy tận vui hưởng, Chớ để chén vàng trống không trước vầng trăng.
須 tu (12n) Nên. Phàm cái gì nhờ đó để mà làm không thể thiếu được đều gọi là tu. Vì thế nên sự gì cần phải có ngay gọi là thiết tu 切須, cấp tu 急須 kíp nên, v.v. Sự gì không phải cần đến gọi là vô tu 無須 không cần. Dùng như chữ nhu 需.
餌 nhị (14n) 1 : Bánh bột, các chất bổ cho người ốm ăn gọi là dược nhị 葯餌. 2 : Mồi câu câu cá. Nói rộng ra phàm lấy lợi mà dụ người cũng gọi là nhị nhử mồi, câu. Như nhị địch 餌敵 nhử quân địch.
銛 tiêm, thiểm (14n) 1 : Sắc, nhọn. Ðồ binh nhọn sắc gọi là tiêm. 2 : Cái xiên cá. 3 : Một âm là thiểm. Cái mai, cái thuổng.
鉤 câu (13n) 1 4 : Cái lưỡi câu.
觸 xúc (20n) 1 : Húc, đâm. 2 : Tiếp xúc, chạm biết. Phàm sự vật gì chạm sát nhau đều gọi là xúc. Như tiếp xúc ư nhĩ mục 接觸於耳目 tai nghe thấy, mắt trông thấy.
Chú thích: Nghĩa đen bài này, là những lời lẽ dặn dò con cá, trước khi thả nó. Nghĩa bóng là những lời khuyên cho một người thất bại, muốn làm lại từ đầu.

--Dịch nghĩa--

Thả Cá

Muốn sớm hoá rồng lớn bay lên,
đừng có rong chơi mãi trên sông hồ.
Nên biết mồi nhử ném xuống nước bao giờ cũng thơm tho,
lưỡi câu bén nhọn giấu trong mồi sẽ đâm xuyên miệng mi.

Dịch thơ Trần Minh Tú

Thả cá
Muốn hóa rồng sớm bay lên
Đừng rong chơi mãi ở trên sông hồ
Mồi thơm chớ có động xô
Lưỡi câu bén nhọn xuyên vô miệng mày